BERLINALE 2022: Recenzujemy zwycięski film "Alcarràs"

72. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie dobiegł końca. Listę laureatów nagrodzonych na uroczystej gali znajdziecie pod linkiem TU. My mamy dla Was recenzję zwycięskiego filmu nagrodzonego Złotym Niedźwiedziem – "Alcarràs" w reżyserii Carli Simón. Film opowiada o hodowcach brzoskwini w małej wiosce w Katalonii. Kiedy umiera właściciel ziemi, na której znajduje się sad, teren zostaje sprzedany, stawiając przyszłość farmerów pod znakiem zapytania. Swoimi wrażeniami po seansie dzieli się Wojciech Tutaj. Fragment recenzji jego autorstwa znajdziecie poniżej. 

Ostatnie takie lato – recenzja nagrodzonego Złotym Niedźwiedziem filmu "Alcarràs"

Posługując się określeniem Olgi Tokarczuk, można powiedzieć, że hiszpańska reżyserka Carla Simón jest czułą narratorką. Zaryzykuję nawet stwierdzenie, że jedną z najczulszych we współczesnym kinie. Już w debiutanckim "Lecie 1993" ujawniła wielkie pokłady wrażliwości, portretując sześcioletnią dziewczynkę mierzącą się z traumą po śmierci matki. "Alcarràs", drugi pełnometrażowy film autorki, przepełnia ta sama empatia i ciepło względem bohaterów, sprawiając, że widz prędko i na stałe się z nimi zaprzyjaźnia. Nie przypominają oni wymyślonych na potrzeby scenariusza postaci, tylko zwyczajnych ludzi z sąsiedztwa. Artystka zwraca się wszak w stronę świata, który zna od podszewki. Osobiste doświadczenia Simón i współscenarzysty Arnau Vilaró  zainspirowały ich do stworzenia "Alcarràs", dzięki czemu z ekranu bije rzadki autentyzm. Jednocześnie wizja reżyserki, obejmująca losy współczesnej rolniczej rodziny, zdradza pewne pokrewieństwo z arcydzielnym "Drzewem na saboty" Ermanno Olmiego czy "Cudami" Alice Rohrwacher. Dzieło wpisuje się w najlepsze tradycje kina o prowincji, które na gruncie europejskim reprezentowali zwłaszcza twórcy z Italii.  Simón nie kopiuje jednak cudzego stylu, lecz stąpa własnymi, narracyjnymi ścieżkami.


Akcja filmu toczy się w tytułowej, katalońskiej wsi, gdzie wielopokoleniowa familia Solé od lat uprawia owoce i warzywa. Pośrodku sporego kawałka ziemi stoi domostwo zamieszkiwane przez dziadków, ich dorosłe dzieci oraz nastoletnie i małe wnuki. Kolejne gorące lato przynosi obfite zbiory brzoskwiń, ale losy sadu należącego do bohaterów są zagrożone. Plan zagospodarowania okolicznych terenów, opracowany przez ich nowego, zamożnego właściciela Pinyola, wiąże się bowiem z zamontowaniem paneli słonecznych i zniszczeniem drzew. Rolnicza rodzina już boleśnie odczuwa obniżanie cen na zakup plonów, a perspektywa wycinki roślin oznacza najprawdziwszą katastrofę. Konflikt zawiązuje się nie tylko między wielkim kapitałem i maluczkimi farmerami, ale również wewnątrz samej familii. Qumet, syn dziadka Rogelio, za nic nie chce ułożyć się z Pinyolem, ale inaczej myśli jego siostra Nati i szwagier Cisco. Pytanie brzmi, czy rodzinna wspólnota przetrwa dzielące ją spory i nadciągające nieuchronnie zmiany?

Simón opowiadając o świecie, który chyli się ku upadkowi, i zamieszkujących go bohaterach, zręcznie balansuje między kinem zaangażowanym oraz dramatem rodzinno-obyczajowym. Jej jawne społeczne zacięcie nie spycha na szczęście fabuły w rejony taniej publicystyki. Wręcz przeciwnie. Sceny protestów bezsilnych rolników czy dyskusji o przyczynach ekonomicznych problemów rodziny Solé nie odgrywają tu pierwszoplanowej roli. Reżyserki nie interesuje też pochopne wskazywanie winnych (wzorem późnego Loacha) i czynienie z Pinyola, który żyje w ogrodzonej, miejskiej willi, symbolu zepsutego systemu. Słabo poznajemy tę postać, bo autorka zajmuje się przede wszystkim odmalowywaniem wielopoziomowego kryzysu drążącego relacje i psychikę członków wiejskiej familii. Wybrzmiewa on najbardziej dosadnie, gdy rozwścieczony Qumet rzuca się na szwagra, widząc, że ten dołączył do robotników montujących panele słoneczne. Uparty bohater nie przyjmuje do wiadomości, że ktoś może pozbawić jego rodzinę ziemi i życiowego dorobku, natomiast Nati i Cisco nie mają złudzeń na temat przyszłości. 

Całą recenzję Wojciecha Tutaja można przeczytać na karcie filmy POD LINKIEM TU.